برنامه سازی تلویزیونی بر خلاف ذهنیت شایع ، مثل فیلمسازی ، یک کار خلاقه و هنری است . اما ویژگیهای هنری تلویزیون به واسطه کیفیت تصویر، نوع ارتباط با مخاطب ، تولید انبوه برنامه ها و شرایط تماشای آن همواره از سوی دست اندر کاران حرفه ای صنعت تصویر نادیده گرفته شده است .

مجتمع تلویزیونی 

استودیوهای مدرن تلویزیونی شکلهای گوناگونی به خود می گیرند اما آنچه در همه استودیوها مشترک است ، جو تولیدی حاکم بر آنهاست . حال و هوای غیر قابل وصفی آکنده از اضطراب و جنب و جوش و تحرک و سازندگی ، همه دست اندرکاران تهیه یک برنامه ( بازیگران و گروه فنی ) را در بر می گیرد . 

استودیوی تلویزیونی 

1 – علامت سر در تلویزیون حاکی است که مسئولین برنامه مشغول تمرین مدار بسته برنامه هستند.
2 – در گردشی به اطراف استودیو ، هنر طراح صحنه به چشم می خورد . 
3 – چراغهای آویز متصل به دکورها یا مستقر بر کف استودیو .
4 – میکروفن متصل به انتهای بازوی تحرک بوم صدا ، بازیگران را در اطراف اتاق تعقیب میکند . 
5 – کارگردان برنامه از اتاق کنترل تولید توضیح می دهد که چگونه تغییری کوچک در موقعیت بازیگران نمای بهتری را امکان پذیر می سازد . 

اتاق کنترل تولید ( اتاق فرمان ( 

استودیو تلویزیونی از ورای پنجره شیشه ای دو جداره اتاق کنترل تولید دیده می شود . در بعضی از مراکز اتاقهای کنترل در سطحی بالاتر از استودیو قرار گرفته اند . 
آنچه در این اتاقها بیش از هر چیز دیگر به چشم می آید مونیتورها ( بازبین تصویر ) هستند . این مونیتورها به طور پیوسته تصاویر دوربین های استودیو و سایر منابع تصویری استودیو را به نمایش می گذراند . 

اتاق کنترل فنی تصویر ( نودال ( 

امروزه تنوع دوربین های پیچیده و حساس تلویزیونی شگفت آور است. اما معمولا در استودیوها از دوربین های بزرگ تر و سنگین تری استفاده می شود . این دوربین ها معمولا بر پایه هیدرولیک یا سه پایه چرخدار نصب شده و کابل چند رشته ای آنها از طریق پریز دیوار استودیو به واحدهای کنترل تصویر ( ccu ) که در اتاق کنترل فنی تصویر قرار دارند متصل می شود . در بعضی مراکز تلویزیونی ، اتاق های کنترل فنی تصویر ( نودال ) و کنترل تولید ( اتاق فرمان ) در یکدیگر ادغام می شوند . 

اتاق کنترل صدا 

اتاق کنترل صدا نیز در کنار اتاق کنترل تولید واقع است و بین آنها یک پنجره شیشه ای است . در این مکان ، مسئول ترکیب صدا ( صدابردار) پشت میز بزرگ کنترل صدا می نشیند . در اتاق کنترل صدا ، شخص دیگری با دستگاههای پخش صفحه ( گرامافون ) و نوار صوتی کار می کند . از طرف دیگر ، صدا بردار می تواند اشاره ها و فرمانهای کارگردان برنامه را نیز در زمینه هماهنگی کیفی صدا و تصویر از طریق سیستم ارتباط داخلی بشنود . 

پرسش و پاسخ 

1_ آنچه در همه استودیوها مشترک است . 
√الف – جو تولیدی حاکم بر آنهاست .
ب – حال و هوای غیر قابل وصف است .
ج – نورهای موجود در آنجاست .
د – گزینه الف و ج صحیح است . 
2_ دوربین های بزرگ و سنگین استودیوها عموما بر پایه های ............ یا ............... نصب شده اند . 
الف – پایه های ثابت یا سه چرخه .
√ب – پایه هیدرولیک یا سه چرخه . 
ج – پدستال یا پایه های ثابت . 
د – پایه هیدرولیک یا پایه های ثابت. 
3_ علاوه بر کارگردان فنی ، تکنسینهای دیگری نیز در تهیه یک برنامه تلویزیونی شرکت دارند از جمله : 
الف – مدیر تدارکات .
ب – مدیر هماهنگی .
√ج – نور پردازی .
د – مدیر صحنه و تصویر برداری . 

تلویزیون چگونه عمل می کند 

تصویب مطلوب بدیهی است اگر خواهان کیفیتی خوب برای تصاویر تلویزیونی باشیم آن را در وضوح کامل ، رنگ طبیعی و معقول ، گستره وسیع تر روشنایی ، تصویرهای برجسته و صدای استودیو فونیک ، جستجو خواهیم کرد . چگونگی عملکرد تلویزیون ، تصویر صحنه داخل استودیو از طریق عدسی بر صفحه کوچک لامپ دوربین می افتد . این صفحه دارای سطحی است که از هزاران نقطه ریز یا عناصر حساس به نور تشکیل شده است . هر نقطه این سطح بر حسب اینکه چه مقدار نور از چه بخشی از صحنه به آن می رسد دارای بار الکترونیکی می شود . بر روی این صفحه ( فتوکاتد یا صفحه حساس ) طرحی از نقاط دارای بار الکترونیکی پدید می آید که هر نقطه آن با سایه روشنهای صحنه متناسب است .

یک تفنگ الکترونیکی در داخل لامپ دوربین ، باریکه مدادی از ذرات الکترونیکی تولید می کند . این باریکه نشانه گیر طرح نقاط دارای بار الکترونیکی روی صفحه حساس لامپ دوربین را جارو می کند . باریکه مزبور حین « جارو » صفحه حساس به صورت خطی ، هر عنصر تصویری را در مسیر خود خنثی کرده و با این عمل جریان الکترونیکی متغیِّری ایجاد می کند .

تلویزیون رنگی 

در تلویزیون رنگی ، سطح لامپ گیرنده با طرحهای نقطه ای مرتبی از 3 نوع فسفر پوشیده شده است و هنگامی که باریکه الکترونیکی به آنها برخورد می کند تحریک شده و تشعشعهایی به رنگ قرمز ، سبز و آبی ایجاد می کند. این رنگهای اولیه با یکدیگر جمع می شوند و گسترده وسیعی از رنگها را به وجود می آورند . هر رنگ را می توان به بخش های مختلف نور قرمز ، سبز و آبی تجزیه کرد . از این رو برای بخش تلویزیونی یک صحنه به طریقه رنگی، آن را به رنگ های اولیه تجزیه می کنیم . 

جزئیات تصویر : 

ریزترین جزئیاتی که در یک تصویر تلویزیونی قابل تفکیک است بدین گونه تعیین می شود .
که یک سیستم با چه سرعتی می تواند در فرآیند جاروزنی از یک رنگمایه دیگر تغییر می کند . این نرخ تغییر بر حسب فرکانس اندازه گیری می شود 

پرسش و پاسخ 

1 – دو خصوصیت از خصوصیات تصویر مطلوب : 
الف – تصویر صحنه داخل استودیو و خارج از استودیو.
√ب – گستره وسیع تر روشنایی و صدای استریو فونیک.
ج – وضوح کامل و تصویر رنگی .
د – گزینه ب و ج صحیح است . 
2_ در تلویزیون رنگی ، سطح لامپ گیرنده با طرحهای نقطه ای مرتبی از ................. پوشیده شده است . 
الف – 5 نوع مختلف فسفر .
ب – 2 نوع فسفر .
√ج – 3 نوع فسفر .
د – 4 نوع مختلف فسفر. 
3_ یک تصویر یا قاب کامل در هر ثانیه ........... یا ............... بار جارو می شود . 
الف – 30 یا 35 بار .
ب – 20 یا 25 بار .
ج – 15 یا 20 بار.
√د – 25 یا 30 بار . 
4_گستره رنگ مایه ای موجود در یک تصویر تلویزیونی در واقع بین ......... روشنایی لامپ تصویر و ............لامپ قرار می گیرد . 
الف – حداقل – سطح روشن .
√ب – حداکثر – سطح تاریک .
ج – حداکثر – سطح روشن .
د – حداقل – سطح تاریک .

دوربین تلویزیونی 

عدسی : 
عدسی دوربین از مجموعه ای تک عدسیهای به هم پچیده ای تشکیل شده است که در محفظه ای لوله ای شکل قرار می گیرند . این تک عدسیها چنان طرح شده اند که هرگونه عیب اپتیکی را به حداقل برسانند ؛ بیراهی یا عدم تطابق کانونی به طور کلی دو نوع عدسی وجود دارد . عدسی های با فاصله کانونی ثابت وعدسیهای با فاصله کانونی متغیّر . 
سیستم عدسی 
1 ) عدسی با فاصله کانونی ثابت 
این نوع عدسی در هر فاصله ای از موضوع ، تصویری با اندازه معین به دست می دهد . 
2 ) سیستم برجک عدسی
در این سیستم عدسی های متعددی با فاصله کانونی ثابت به کار رفته است که فاصله کانونی آنها با هم تفاوت دارد و هر یک بخش مشخصی از صحنه را می پوشانند . 

3 ) عدسی زوم 
این عدسی فاصله کانونی متفاوت دارد بنابراین بدون تعویض عدسی یا حرکت دوربین می توان اندازه های مختلف تصویر را در محدوده گستره عدسی به دست آورد . 
4 ) فاصله کانونی 
زاویه پوششی یک عدسی و اندازه تصویر موضوع با فاصله کانونی عدسی بستگی دارد . 
5 ) زاویه عدسی 
تصویربردار به نماهایی که زوایای مختلف عدسی ارائه می کنند آشنا می شود و این زوایا در هر سیستم قطع تصویر یکسان خواهند بود . 

واپیچیدگی پرسپکتیو 

هنگامی به وجود می آید که زاویه عدسی دوربین با زاویه دید بیننده کاملا متفاوت باشد . زاویه دید بیننده در حدود 24 درجه و از چشم تا دو طرف پرده تلویزیون است . 

عدسی بلند کانون 

با کمک عدسی بلند کانون یا عدسی طاویه باریک از فاصله نسبتا دور می توان بخشهای کوچکی از موضوع را انتخاب کرد . مزیت این عدسی هنگامی آشکار می شود که دوربین به علل ناهمواری ، زمین ، موانع سر راه ، ثابت بودن دوربین و غیره قادر به نزدیک شدن به موضوع نیست . 
1 ) آثار واپیچیدگی تصویری 
2 ) کاربرد دوربین 

عدسی کوتاه کانون 

این عدسی حتی زمانی که نزدیک موضوع باشد دید کلی و وسیعی از صحنه ارائه می کند . 
1 ) آثار واپیچیدگی تصویری 
2 ) کاربرد دوربین 

عدسیهای مکمل 

در پاره ای از موارد اندازه عدسی با اهداف کارگردان در تصویر برداری متناسب نیست و کاهش افزایش زاویه عدسی ضرورت دارد . در چنین شرایط با اتصال عدسی مکمل به عدسی دوربین می توان فاصله کانونی و در نتیجه زاویه دید آن را تغییر داد . 
از پراستفاده ترین این نوع عدسیها میتوان عدسی مکمل مثبت را نام برد که به عدسی کلوزآپ یا عدسی کپی نیز معروف است . عدسی مکمل مثبت فاصله کانونی عدسی اصلی را کاهش داده و در نتیجه زاویه عدسی را بازتر می کند . عدسی مکمل منفی نتیجه ای معکوس دارد یعنی با نگاه داشتن آن در امتداد بازو ، تصویری کوچک و مستقیم در آن تشکیل می دهد. 

عدسی زوم 

1- گستره زوم 
پیشرفتهای تکنولوژیکی و طرحهای مبتکرانه اپتیکی موجب پیدایش عدسیهایی با فاصله کانونی متغیر عدسی زوم شده است . با استفاده از این عدسی می توان در محدوده گستره این تغییرات زوایای متنوعی را انتخاب کرد . با چرخاندن دسته ای که روی این عدسی قرار دارد زاویه عدسی تغییر می کند به طوری که میتوان تصویر نزدیکی از چشم انسان تهیه کرد . یا اینکه همه اندام او را در ناحیه کوچکی از تصویر قرار داد . 
2 – کاربرد عدسی زوم 
عدسی زوم محدودیتهای خاصی دارد : قیمت گزاف ، پیچیدگی بیشتر ، اتلاف نور ، حجم و وزن زیاد . 
3 – مزایای عدسی زوم 
بزرگترین حسن عدسی زوم این است که به کمک آن می توان زوایای دلخواه را به سرعت انتخاب کرد . در صورتی که همان طور که یاد آور شدیم ، در سیستم عدسیهای با فاصله کانونی ثابت ، تغییر فاصله کانونی عدسی مستلزم تعویض عدسی است و از این رو وقت گیر است . 

4 – معایب عدسی زوم
از آنجا که تغییر زاویه عدسیهای زوم به سادگی انجام می گیرد به تاثیری که این تغییرات بر جای می گذارند توجه چندانی نمی شود . در تغییر زاویه عدسی زوم پرسپکتیو به طرز نامناسبی واپیچیده می شود و زوایای مختلف احساس متفاوتی از عمق صحنه را القاء می کنند . از دیگر معایب عدسی زوم می توان فقدان عملکرد ثابت در گستره زوم را نام برد. به طوری که در زوم به جلو وضوح تصویری تغییر کرده و روشنایی تصویر کاهش می یابد 5 – افزایش گستره عدسی زوم 
گستره عدسیهای زوم محدود است و وسیع کردن آن اشکالات طراحی و ساخت را به دنبال خواهد داشت ، از این جهت بعضی از سازندگان وسایل اپتیکی ، عدسیهای مکمل افزایشی ( مثبت ) را برای تغییر گستره عدسی به نسبت 5/1 ، 2 یا 3 عرضه کرده اند . 

تنظیم وضوح تصویر 

1_روشهای واضح کردن تصویر 
1 ) به کمک حلقه وضوح که بر روی عدسی قرار دارد . 
2) به کمک دکمه ای که در یک طرف بدنه دوربین قرار دارد . 
3 ) به کمک دسته گردانی که در انتهای دسته پان قرار دارد . 
2_لزوم تنظیم وضوح تصویر 
یک عدسی بیشترین وضوح را تنها در فاصله ای ارائه می کند که در آن نقطه واضح شده باشد هر چه از این نقطه که فاصله وضوح ( FD ) خوانده می شود دور شویم ، وضوح تصویری نیز به تدریج کاهش می یابد تا آنجا که تصویر محو شده و دیگر نمی توان آن را واضح دانست . 
3_مشکلات واضح کردن تصویر 
واضح کردن عدسی زوم هنگامی که در حالت زاویه باز باشد عمل دقیقی نیست ، دلیل این امر عمق میدان قابل ملاحظه ای است که در این حالت وجود دارد و فاصله دقیق وضوح را به راحتی نمی توان دید . 
4_ حداقل فاصله وضوح 
هر عدسی را می توان از گستره ای از بی نهایت تا سطحی که در فاصله کمی از دوربین قرار دارد واضح کرد . نزدیک تر از این سطح به دوربین وضوح تصویری وجود نخواهد داشت . این سطح را حداقل فاصله وضوح می خوانند . 

دهانه عدسی 

تغییر دهانه عدسی دو عمل را به طور همزمان انجام می دهد : 
1 – تنظیم مقدار نوری ( روشنایی تصویر ) که بر لامپ دوربین ( سطح فیلم ) می تابد . 
2 – تغییر عمق میدان صحنه 

فر نوردهی و فرو نوردهی 

اگر لامپ دوربین از بخشی از صحنه نور اضافی دریافت کند رنگهای آن بخش بیش از حد نور خورده و در یکدیگر مخلوط می شوند . در این حالت ، آن بخش از تصویر روشنایی خیره کننده ای پیدا کرده و اصطلاحا می سوزد . نوردهی صحیح از طریق تنظیم دهانه عدسی برای حصول بهترین جلوه تصویری انجام می شود . 

عدد f 

تغییرات دهانه به کمک درجاتی انجام می شود . این درجات به عدد f یا عدد انتقالی( T ) معروفند . تغییر عدد f بر مقدار عبور نور از عدسی تاثیر می گذارد . اعداد f استاندارد روی عدسی عبارتند از 4/1 ، 2 ، 8/2 ، 5/3، 4، 6/5 ، 8 ، 11 ، 16 ، 22 ، 32 هر چه دهانه بازتر باشد عدد f کوچکتر می شود 

دهانه های مورد استفاده 

عدسیهای با کیفیت بالا قادرند تصاویر واضحی در بازترین دهانه خود ایجاد کنند ، به خصوص هنگامی که به دلیل کمبود نور در محیط یا به منظور محدود کردن عمق میدان ( برای جدا کردن موضوع از سایر نواحی ) از این دهانه استفاده می شود . 

صافیهای چگالی خنثی 

اگر مقدار نور موجود در صحنه با دیافراگم انتخابی شما سازگار نباشد و تغییر دهانه نیز عملی نیست معمولا از صافیهای چگالی خنثی کمک گرفته میشود . 

حساسیت لامپ دوربین 

همه دوربین های تلویزیونی به یک حداقل نور کلی نیازمندند تا تصاویر شفاف و واضحی با درجه بندی رنگمایه ای خوب تولید کنند . شدتهای نوری مورد نیاز به حساسیت اصلی لامپ دوربین ، رنگ مایه های صحنه ، فضا سازی مورد نظر و عمق میدان مناسب بستگی دارد . 

پایه های دوربین های سبک 

انعطاف در بهره برداری از یک دوربین به نحو قابل ملاحظه ای متاثر از پایه ای است که استفاده می کنید . 

پایه های ثابت 

در بعضی از برنامه ها ، استفاده از پایه های کاملا ثابت مطمئن ترین و ساده ترین روش نصب دوربین است از انواع پایه های ثابت می توان سه پایه را نام برد که روی زمین قرار گرفته است و دوربین را در حالت متعادل حفظ می کند . 

سه پایه چرخدار 

ساده ترین وسیله نصب دوربین سه پایه چرخدار است . حرکت دوربین بر روی سه پایه چرخدار به راحتی انجام می گیرد اما کنترل آن همیشه آسان نیست . 

پدستال 

این وسیله رایجترین پایه های دوربین تلویریونی است و از قابلیت مانور فوق العاده ای برخوردار است . ارتفاع پدستال متغیر است و از 9% متر تا 8/1 متر بالا و پایین می رود . از مزایای پدستال این است که می توان ارتفاع آن را حین حرکت به اطراف تغییر داد . پدستال انواع گوناگون دارد و مهمترین آنها پدستال هوای فشرده ، پدستال هیدرولیکی ، پدستال تعادلی و پدستال میل لنگی را می توان نام برد . 

جرثقیل کوچک 

( پانورام – دالی مین تن ) در برنامه های تلویزیونی یا فیلمبرداری خارج از استودیو مورد استفاده قرار می گیرد . ارتفاع جرثقیل کوچک تغییر و گستره آن بیشتر از پدستال است ( از 6% متر تا 2 متر ) از مزایای جرثقیل کوچک عبور از موانع موجود در پیش زمینه ( میز و صندلی ) و امکان نزدیکی بیشتر به موضوع است 

جرثقیل بزرگ

جرثقیلهای بزرگ انواع مختلفی دارند : 
جرثقیل شورای تحقیقات سینمایی که ارتفاعی بین 45 % متر تا 7/2 متر را می پوشاند و جرثقیلهای دیگری که به علت سنگینی و جثه بزرگشان روی ماشین سوار می شوند و ارتفاعشان از 1 متر تا 2/8 متر قابل تغییر است . 

سکوهای هیدرولیک ( بالابر ؛ جرثقیل سایمون) 

سکوهای بالابر هیدرولیکی قادرند ارتفاع دوربین را از 8/1 تا 30 متر تغییر دهند . از این سکوهای بالابر در تصویر برداری نماهای زاویه بالا و نماهای بسیار دور استفاده می کنند . 

دوربین های کنترل از راه دور 

در برنامه هایی که تحرک کمتری دارند ( اخبار و استودیوهای کوچک اعلان برنامه ) می توان از دوربین های نصب شده بر پدستال استفاده کرد . سیستم کنترل دوربین از راه دور قادر است اطلاعات مربوط به کنترل 100 نما با تغییرات مفصلی پان و تیلت ، زوم ، وضوح دهانه یا ارتفاع پدستال را در حافظه خود نگه دارد . 

اصول اساسی کار دوربین 

تصویر برداری خوب ترکیبی از آگاهی های فنی ، سرعت انتقال ، بینش هنری و قدرت پیش بینی خطرات احتمالی است . تصویر برداری که پشت دوربین قرار می گیرد باید خصوصیات ابزار کار خود را بشناسد تا بتواند بهترین کار با دوربین را ارائه دهد . 
نکات مهمی که او هنگام تصویر برداری باید به خاطر داشته باشد عبارتند از : 
1 – چراغ دوربین 
2 – حالت ایستادن 
3 – کلگی پان 
4 – نمایاب 
5 – زاویه عدسی
6 – تنظیم نما
7 – عوامل مزاحم در نما
8 – تغییرات پیش بینی نشده در ترکیب بندی تصویر 
9 – حرکت گردونه ای دوربین 
10 – سیستم ارتباط داخلی استودیو
11 – فهرست نماهای دوربین 
12 – کابل دوربین 
13 – موانع 
14 – در صورت بروز مشکلات آرامش خود را حفظ کند .

دوربین خلاق 

انواع نما 
دسته بندی اندازه نما به محل دوربین بستگی دارد و به طور کلی موضوع قراردادی است . معمولا در تعریف اندازه یک نما آن مقدار از موضوع که پرده را می پوشاند مورد نظر است یا اینکه موضوع با چه فاصله ای از دوربین ظاهر می شود . 

انتخاب اندازه نما
محدودیتهای مربوط به اندازه صفحه تلویزیون مانع ارائه اندازه های مختلف نما نمی شود . اگر چه صفحه کوچک تلویزیون ، نماهای بسیار دور صحنه ها را از اعتباری که می توانند در سالن سینما داشته باشند ساقط می کند اما همواره می توان صحنه و رویداد را با انواع نماها نشان داد .
مختصات اندازه های مختلف نما 
نمای بسیار دور ( دور نما )
از خصوصیت نمای بسیار دور تسلط بصری بر محیط است . بیننده نسبت به شخصیتهای صحنه حالتی خنثی و بی علاقه پیدا می کند و بیشتر ناظر محیط وسیع صحنه است . 
نمای دور 
نمای دور که غالبا در شروع یک صحنه به کار می رود ، محیط و فضای صحنه را معرفی و کمک می کند تا شکل و انگیزه حرکات موضوع تعقیب شود . استفاده از نمای دور در ابتدای صحنه این اشکال را دارد که بعضی چیزها در همان ابتدای کار برای بیننده روشن می شود . 
نمای متوسط : نمای متوسط در جایی بین نمای میانی و نمای کامل قرار می گیرد . ارزش بصری این اندازه نما چیزی بین توانایی نمایش محیط متوسط نمای دور و دقت نمای نزدیک در نمایش جزئیات است . 
نمای نزدیک ( نمای درشت ) 
نمای نزدیک توانایی بسیاری در جلب توجه بیننده و تمرکز او بر موضوع دارد . اگر بازیگری در این نوع نما ظاهر شود ، واکنشها و حالات چهره او اهمیت بسیاری می یابد . نمای نزدیک می تواند اطلاعاتی را که در نماهای دیگر نادیده گرفته شده یا به سختی قابل روئیت بوده است آشکار کند . 
حرکت پان ( چرخش افقی ) 
حرکت پان رابطه فضایی بین دو موضوع یا محیط را به بیننده نشان می دهد . در حالی که برش از نقطه ای به نقطه دیگر و تغییر سریع دیدگاه این حالت تداوم را به وجود نمی آورد . حرکت پان باید نرم و آرام باشد ، حرکت پان مقطع و مردد کیفیت تصویر را کاهش می دهد .
پان تعقیبی 
پان تعقیبی از رایج ترین حرکات دوربین بر محور ثابت است . در این حرکت دوربین برای تعقیب موضوع در حال حرکت ، پان می کند . 
پان مروری 
در این نوع پان ، دوربین به آرامی صحنه را می کاود و به بیننده امکان می دهد نقاط جالب توجه خود را انتخاب کند . حرکت پان مروری جنبه نمایشی دارد و انتظار را در بیننده پرورش می دهد . 
پان گسسته
حرکتی نرم و طولانی است که به طور ناگهانی متوقف می شود تا تضاد بصری در تصویر پدید آورد . از این پان معمولا برای مرتبط ساختن یک رشته موضوعهای جدا از هم استفاده می شود . 
سرعت پان 
سرعت پان بر تصویر و اهداف آن موثر است . حرکت پان کند ، بسته به کاربردش می تواند جلب توجه کند یا ملال آور باشد . 
پان شلاقی 
از جمله حرکات سریع پان می توان پان شلاقی را نام برد که به سرعت از موضوعی به موضوع دیگر می چرخد و صحنه میانی را لحظه ای زودگذر به صورت تار و مبهم نشان می دهد . 
پان شلاقی معمولا تغییرات نسبی یا قیاسی پویا ایجاد می کند : 
1 - پیوند دیدگاههای متفاوت یک صحنه 
2 - تحکیم تداوم کانون توجه 
3 - تغییر کانونهای توجه از یک ناحیه متمرکز به ناحیه دیگر 
4 - نمایش علت و معلول
5 - مقایسه یا تضاد 
6 - نقل و انتقال در مکان و زمان سینمایی 
7 - تغییر جهت نمایشی 

حرکت تیلت ( چرخش عمودی ) 

حرکت تیلت عبارت از چرخش عمودی بدنه دوربین بر محور ثابت است . این چرخش دوربین به بالا و پایین به بیننده توانایی می بخشد تا بین موضوعها و مناطقی که از یکدیگر فاصله دارند پیوندی بصری برقرار می کند . اساساً ، حرکت تیلت به بالا در بر دارنده احساس ، افزایش توجه و هیجان ، انتظار ، امید و پیش بینی است . بر عکس ، حرکت تیلت به پایین با کاهش توجه و هیجان نومید شدن ، افسردگی و بررسی انتقادی همراه است . 

ارتفاع دوربین 

زاویه دوربین نسبت به موضوع تاثیر قابل ملاحظه ای بر واکنش بیننده نسبت به آن دارد . برش بین نماهای زاویه بالا و زاویه پایین از بازیگر ، به خوبی این تاثیر را آشکار می کند . 

زوایای غیر عادی دوربین 

زوایای غیر عادی دوربین توجه بیننده را به ناهنجار بودن یا ابتکاری بودن موقعیت دوربین جلب میکند . به طوری که بیننده از تعقیب صحنه اصلی بازمانده و متوجه چگونگی استقرار دوربین می شود آنجا که بیننده جلب چنین مسائلی می شود اصول مکانیکی بر مفاهیم هنری که منظور اصلی زاویه غیر عادی دوربین بوده است غلبه خواهد کرد. 

تاثیر روانی زوایای غیر عادی 

تصور کنید که دوربین نمای زاویه بالایی را از پیر مردی که در خیابان های باران زده قدم می زند می گیرد در چنین تصویری بیننده احساس قدرت یا برتری نخواهد کرد بلکه نسبت به پیرمرد احساس ترحم می کند یا به حال او تاسف می خورد . البته اینها نمونه های روانشناختی متفاوتی در زمینه مضنون اساسی « بیننده - توانا ، موضوع – ضعیف » هستند که نمای زاویه بالا ارائه می دهد 

تاثیر زوایای غیر عادی بر موضوع 

ارتفاع دوربین بر چگونگی ظاهر بازیگران نیز موثر است . نمای مرتفع لطف تصویر را از بین می برد و آن را از شکل می اندازد .

حرکت دوربین 

نوع پایه ای که دوربین روی آن سوار است ، کیفیت و آزادی حرکت آن را تعیین می کند . 
چشمگیر بودن حرکت دوربین : بارزترین جلوه های حرکت دوربین زمانی آشکار میشود که موضوع مورد نظر ثابت باشد . چنانچه دوربین با موضوع حرکت کند تاثیر حرکت آن کاهش می یابد . 

حرکت دوربین یا حرکت موضوع 

بین جلوه های حرکت دوربین و حرکت موضوع تفاوتهای اصولی وجود دارد . این تفاوتها را به سادگی می توان با تماشای تلویزیون بدون صدا دراتاقی تاریک مشاهده کرد . هنگامی که دوربین متحرک به طور ذهنی صحنه ای را می کاود ، این طور به نظر می آید که دیدگاه شما از طریق پنجره تلویزیون در حال حرکت و چرخش است . در مورد حرکت موضوع ، این موضوعها هستند که جلوی دوربین ثابت به طرف شما می آیند یا از شما دور می شوند و جلوه ای که پدید می آید ، عینی است . 

حرکت تقلیدی دوربین 

به طور کلی حرکت دوربین علاوه بر اینکه توجه بیننده را آشکارا به خود جلب میکند نوعی ارتباط ذهنی نیز بین کارگردان و بیننده برقرار می سازد . 

کاربرد عدسی زوم 
زوم کردن بسیار ساده و راحت است اما زوم تنها تقلید حرکت دوربین است . هنگام زوم تغییرات طبیعی اختلاف دید در آن به وجود نمی آید . در حالی که مقیاس ، فاصله و شکل اشیاء حین زوم تعریف می شوند . حرکت زوم می تواند پلی بصری از دیدگاههای باز به دیدگاههای بسته به وجود آورد بدون آنکه زمان و نیرویی برای حرکت دوربین به کار رود یا وقفه ای که در اثر برش پدید می آید مطرح باشد . هر حرکت زوم باید مشخص ، معین و قاطع باشد . 

پرسش و پاسخ

1 – حرکت تیلت عبارت است از : 
الف – چرخش عمودی بدنه دوربن بر محوری متحرک .
√ب – چرخش عمودی بدنه دوربین بر محور ثابت .
ج – چرخش عمودی و افقی بر محوری متحرک.
د – چرخش عمودی و افقی بر محوری ثابت.
2 – پانی که به سرعت از موضوعی به موضوع دیگر می چرخد پان .................نام دارد . 
الف – پان مروری
ب – پان تعقیبی 
√ج – پان شلاقی
د – گان افقی 
3 – از پان گسسته چه استفاده ای می شود ؟ 
الف – صحنه میانی را لحظه ای زود گذر به صورت تار و مبهم نشان می دهد. 
√ب – از این پان معمولا برای مرتبط ساختن یک رشته موضوعهای جدا از هم استفاده می شود .
ج – از این پان برای مرتبط ساختن صحنه میانی به صحنه پایانی استفاده می شود .
د – گزینه الف و ب صحیح است . 
4 – حرکت پان رابطه فضایی بین .......... یا .............. را به بیننده نشان می دهد . 
الف – دو علت یا دو معلول
ب – دو علت یا محیط
ج – دو معلول یا موضوع
√ د – دو موضوع یا محیط 
5 – از خصوصیات نمای بسیار دور این است که ...........
√الف – تسلط بصری به محیط را نشان می دهد .
ب – بعضی چیزها را همان ابتدا برای بیننده روشن می کند .
ج – محیط و فضای صحنه را معرفی میکند .
د – هیچکدام .